Khó khăn trong việc xử lý chung cư cũ tại Hải Phòng

Được biết, những tòa chung cư này đã có tuổi đời từ hơn 40 đến hơn 60 năm, vượt quá niên hạn sử dụng, và hiện tình trạng của các chung cư này xuống cấp trầm trọng, như khung cột bê tông, lan can, cầu thang bị nứt vỡ, cốt thép bị phá hủy, tấm trần sàn và mái bê tông cố thép nứt vỡ, khu vệ sinh bị hỏng, và nhiều vấn đề khác.

Trước đó, năm 2016, các cơ quan chức năng đã kiểm định và phân loại 84 tòa chung cư cấp độ D (nguy hiểm), 87 tòa cấp độ C, 7 tòa cấp độ B, và 27 toà bị hư hỏng nhẹ có thể tiếp tục sử dụng. Với tình hình này, Hải Phòng đã quyết định phải phá dỡ và xây mới 178 toà chung cư cũ thuộc các cấp độ B, C, D, bao gồm khoảng 7.500 căn hộ.

Từ năm 2017, Hải Phòng đã thực hiện việc cải tạo chung cư cũ thông qua hình thức xây dựng thầu BT (Build-Transfer). Kết quả của dự án này đã bao gồm việc phá dỡ 18 lô chung cư cũ để xây dựng 7 toà chung cư mới. Ví dụ, lô U19 Lam Sơn (quận Lê Chân) đã được phá dỡ để xây dựng một toà chung cư 5 tầng với 56 căn hộ, và lô U1, U2, U3 Lê Lợi (quận Ngô Quyền) đã được phá dỡ để xây thành hai toà chung cư mới 6 tầng với 126 căn hộ. Tại khu chung cư cũ Đồng Quốc Bình, 14 lô chung cư cũ đã được phá dỡ để xây dựng 4 toà chung cư mới có chiều cao từ 28 đến 29 tầng, bao gồm tổng cộng 2.472 căn hộ chung cư mới.

Hải Phòng đã đề ra kế hoạch tái định cư toàn bộ 1.900 hộ dân đang sống tại chung cư cũ Đồng Quốc Bình và hơn 300 hộ dân tại khu chung cư cũ tại ngõ 47 Lê Lai vào 4 tòa chung cư mới (HH1, HH2, HH3, HH4). Như vậy, tổng cộng đã có 2.600 căn hộ chung cư cũ được xử lý thông qua việc xây dựng chung cư mới theo hình thức BT. Tuy nhiên, còn khoảng 5.100 hộ dân (bao gồm phát sinh 10%, dự kiến là 5.700 hộ) đang sống tại chung cư cũ và đang cần giải quyết chỗ ở mới.

Mặc dù đã thực hiện việc cải tạo chung cư cũ thông qua hình thức BT, nhưng hiện tại, hình thức này không còn phù hợp với quy định pháp luật. Hơn nữa, khi xây dựng theo hình thức BT, tài sản vẫn thuộc về sở hữu công. Giá xây dựng tòa chung cư mới dao động từ hơn 600 triệu đến gần 1 tỷ đồng/căn, và giá thuê hàng tháng dự kiến từ 3-5 triệu đồng/căn (chưa bao gồm phí bảo trì, quản lý, và dịch vụ khác). Mức giá thuê này vượt quá khả năng chi trả của hầu hết người dân sống tại các căn hộ chung cư mới.

Hải Phòng đang tìm cách nghiên cứu và thiết lập cơ chế chính sách để hỗ trợ giá thuê nhà, cho phép người dân trả tiền thuê dựa trên giá thuê của chung cư cũ. Thành phố sẽ sử dụng ngân sách để bù đắp khoản chênh lệch. Tuy nhiên, hỗ trợ này sẽ kéo dài trong suốt vòng đời dự án (khoảng 50-60 năm), và ngân sách sẽ phải đảm bảo một số tiền lớn, ước khoảng 2.000 tỷ đồng. Điều này dẫn đến tình trạng nguồn ngân sách phải duy trì chỗ ở cho người dân và chi trả cho việc quản lý và vận hành, tạo ra áp lực cho ngân sách địa phương.

Vì không thể thực hiện việc cải tạo chung cư cũ thông qua hình thức BT, Hải Phòng đã quyết định từ năm 2020 thực hiện việc cải tạo chung cư cũ thông qua nguồn vốn ngân sách địa phương. Dự án cải tạo chung cư Vạn Mỹ đã được Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng phê duyệt chủ trương từ năm 2020, với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 2.700 tỷ đồng. Dự án này bao gồm phá dỡ toàn bộ 10 toà chung cư cũ để xây dựng 2 toà chung cư mới cao 36 tầng để định cư lại cho người dân.

Tuy nhiên, việc thực hiện theo phương án này đòi hỏi một số khoản tiền lớn để bồi thường giảm giá mua bán và xây dựng mới khoảng 5.700 căn hộ. Nếu thêm vào đó khoản tiền hỗ trợ giá thuê nhà trong suốt vòng đời dự án (50 năm), tổng số tiền cải tạo chung cư cũ sẽ tăng lên khoảng 12.640 - 12.840 tỷ đồng từ nguồn ngân sách.

Do đó, vào tháng 4/2023, Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng đã thông qua nghị quyết để dừng chủ trương đầu tư cho dự án cải tạo chung cư Vạn Mỹ. Thay vào đó, việc cải tạo chung cư cũ dự kiến sẽ được thực hiện thông qua hình thức bồi thường và hỗ trợ cho người dân mua nhà ở xã hội.

Huy Tùng