Mảng kinh doanh bảo hiểm vốn là “con gà đẻ trứng vàng” và mang về hàng nghìn tỷ đồng, đóng góp lớn vào cơ cấu doanh thu của các ngân hàng. Tuy nhiên, kết thúc quý đầu năm 2023, mảng bảo hiểm tại nhiều ngân hàng sụt giảm mạnh.
Mảng kinh doanh bảo hiểm vốn là “con gà đẻ trứng vàng” và mang về hàng nghìn tỷ đồng, đóng góp lớn vào cơ cấu doanh thu của các ngân hàng. Tuy nhiên, kết thúc quý đầu năm 2023, mảng bảo hiểm tại nhiều ngân hàng sụt giảm mạnh.
Hoạt động phân phối sản phẩm bảo hiểm qua ngân hàng (bancassurance) đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy doanh thu và lợi nhuận của nhiều ngân hàng.
Với lợi thế vận hành hai công ty bảo hiểm gồm MIC và MB Ageas Life, những năm gần đây Ngân hàng MB trở thành gương mặt nổi trội, có bước nhảy vọt về doanh thu bảo hiểm. Năm 2022, ngân hàng này ghi nhận doanh thu 10.185 tỷ đồng từ kinh doanh và dịch vụ bảo hiểm, chiếm tới 71,5% tổng doanh thu từ mảng dịch vụ (năm 2021 là 68%).
Kết thúc quý 1/2023, thu từ kinh doanh và dịch vụ bảo hiểm tại ngân hàng MB giảm 11% so với cùng kỳ, ghi nhận hơn 2.086 tỷ đồng, vẫn chiếm tới 73% doanh thu từ mảng dịch vụ.
Cũng nằm trong top thu nhập ngàn tỷ từ bảo hiểm, trải qua năm 2022 đầy biến động, thu nhập hoa hồng bảo hiểm tại ngân hàng VIB trong quý 1/2023 bất ngờ giảm tới 45% so với cùng kỳ, chỉ thu về hơn 118 tỷ đồng.
Hơn bảy năm trước, Prudential Việt Nam và VIB đã ký kết thỏa thuận đối tác chiến lược 15 năm. Các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ của Prudential sẽ được VIB phân phối độc quyền thông qua các kênh chi nhánh, kênh bán hàng trực tiếp, kênh bán hàng qua điện thoại và các kênh điện tử của ngân hàng.
Tại TPBank, thu từ kinh doanh, dịch vụ tư vấn và bảo hiểm trong quý 1/2023 đạt 116,6 tỷ đồng, giảm tới 49%.
Năm 2019, TPBank và Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Sun Life Việt Nam (Sun Life Việt Nam) ký kết hợp đồng bảo hiểm độc quyền trị giá 30,9 USD. Sun Life Việt Nam sẽ là đối tác cung cấp các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ độc quyền cho TPBank trong 15 năm tới. Việc hợp tác bắt đầu từ đầu năm 2020.
Tại SeABank, thu từ dịch vụ đại lý bảo hiểm quý 1/203 giảm mạnh đến 55% so với cùng kỳ, chỉ mang về hơn 22 tỷ đồng.
Trái ngược với các nhà băng trên, thu từ kinh doanh dịch vụ bảo hiểm tại VPBank đạt gần 753 tỷ đồng trong quý 1/2023, tăng nhẹ 7% so với cùng kỳ và chiếm 27% tổng thu nhập dịch vụ của ngân hàng.
Trong năm 2022, thu từ kinh doanh dịch vụ bảo hiểm tại VPBank đạt 3.354 tỷ đồng, tăng 42% so với năm 2021 và chiếm 32% tổng thu nhập dịch vụ của ngân hàng. Năm 2022, VPBank còn thu về ước khoảng 8.000 tỷ đồng từ thương vụ tái ký thỏa thuận hợp tác độc quyền phân phối báo hiêm với Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ AIA (Việt Nam) (AIA Việt Nam). VPBank cũng là ngân hàng ghi nhận thu nhập ngoài lãi cao nhất hệ thống trong năm qua.
Đặc biệt, trong quý đầu năm còn nhiều ngân hàng khác như ngân hàng OCB, ACB,… không công bố chi tiết số liệu về doanh thu từ kinh doanh và dịch vụ bảo hiểm.
Ngân hàng bán chéo bảo hiểm hay còn gọi là bancassurance là hình thức hợp tác nở rộ từ năm 2017 với loạt thương vụ ký kết độc quyền dài hạn giữa ngân hàng và các hãng bảo hiểm nhân thọ như Techcombank với Manulife; Nam A Bank với FWD; Sacombank với Dai-ichi; Prudential với VIB; VPBank với AIA; ...
Thời điểm đó, việc ký kết độc quyền với thời hạn dài 15 - 20 năm được đánh giá là một bước chuyển mình lớn trong việc phát triển thị trường bancassurance tại Việt Nam. Quá trình hợp tác này mang lại lợi ích cho cả hai bên khi ngân hàng thay vì phải đầu tư, góp vốn hoạt động trong lĩnh vực mới thì sẽ được hưởng hoa hồng từ các công ty bảo hiểm có kinh nghiệm lâu năm.
Những thương vụ hợp tác độc quyền cũng mang lại "trái ngọt" ngay cho các ngân hàng và đối tác bảo hiểm của mình.
Số lượng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ mới tại các ngân hàng tăng bằng cấp số nhân qua các năm áp dụng. Chia sẻ vào năm 2019, Manulife cho biết sau 3 năm hợp tác độc quyền phân phối bảo hiểm qua ngân hàng, doanh thu phí bảo hiểm của doanh nghiệp này đã tăng hơn 100% so với kế hoạch.
Các ngân hàng cũng đã thu về hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỷ đồng từ những hợp đồng độc quyền với đối tác bảo hiểm.
Theo báo cáo mới đây nhất, Bộ Tài Chính cho biết trong thời gian qua, hoạt động phân phối sản phẩm bảo hiểm qua ngân hàng đã phát triển nhanh chóng, chiếm khoảng 20% tổng doanh thu phí của thị trường bảo hiểm nhân thọ và khoảng 14% tổng doanh thu phí của bảo hiểm phi nhân thọ.
Tuy mang lại lợi ích không hề nhỏ cho cả doanh nghiệp bảo hiểm và ngân hàng, việc đua nhau bán bảo hiểm của các ngân hàng cũng phát sinh những mặt trái và những "điểm tối" đó ngày càng lộ rõ nhất là trong một năm trở lại đây.
Thông tin "bị ép mua bảo hiểm", "tư vấn sai lệch" tại ngân hàng liên tục được đề cập trên nhiều kênh truyền thông và nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến trái chiều của đông đảo người tham gia.
Các cơ quan quản lý cũng thừa nhận việc phát triển nhanh của bancassurance đã dẫn đến phát sinh một số bất cập trong việc quản lý chất lượng dịch vụ bảo hiểm qua kênh ngân hàng.
Trong năm 2022, Bộ Tài chính cũng đã thực hiện thanh tra chuyên đề về phân phối bảo hiểm qua ngân hàng đối với 4 doanh nghiệp bảo hiểm và đang trong quá trình hoàn thiện kết luận thanh tra. Nếu có vi phạm sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cùng với Cục Quản lý giám sát bảo hiểm đã thống nhất thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận mọi phản ánh, kiến nghị của người dân liên quan đến hoạt động cung ứng dịch vụ bảo hiểm của TCTD.
Hà Phương
