Rủi ro trái phiếu doanh nghiệp những nguy cơ tiềm ẩn?

Trái phiếu doanh nghiệp là gì?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định về Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ; Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký; Chứng khoán phái sinh; Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.”

Theo đó, trái phiếu là một loại chứng khoán, là đối tượng giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Tại,khoản 3 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định, Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.

Cụ thể, trái phiếu là giấy ghi nhận nợ quy định nghĩa vụ của công ty phát hành (người vay tiền) phải trả cho người nắm giữ trái phiếu (người cho vay) một khoản tiền xác định.

Trái phiếu là một chứng nhận nghĩa vụ nợ của người phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu đối với một khoản tiền cụ thể (mệnh giá của trái phiếu), trong một thời gian xác định và với một lợi tức quy định.

Trái phiếu doanh nghiệp được quy định tại  khoản 1 Điều 4 Nghị định 163/2018/NĐ-CP, cụ thể như sau: Trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán có kỳ hạn từ 01 năm trở lên do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi và các nghĩa vụ khác (nếu có) của doanh nghiệp đối với nhà đầu tư sở hữu trái phiếu.

Nhận diện những rủi ro trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển khá nhanh từ năm 2019 tới nay, đây là kênh huy động yêu thích của nhiều doanh nghiệp cho nguồn vốn trung và ngắn hạn.

Tuy nhiên, vừa qua, Ủy ban chứng khoán nhà nước ban hành quyết định hủy 9 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trị giá 10.030 tỉ đồng của Công ty TNHH đầu tư bất động sản Ngôi Sao Việt,Công ty CP Cung điện Mùa đông, Công ty CP đầu tư và dịch vụ khách sạn Soleil thuộc Công ty TNHH thương mại dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh, và Bộ Công an đã khởi tố vụ án liên quan đến các đợt phát hành trái phiếu này của Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Vụ việc này đã khiến các nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, cũng như các cơ quan quản lý nhà nước nhìn nhận lại về rủi ro trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường trong thời gian qua.

Vụ việc của Tập đoàn Tân Hoàng Minh làm bộc lộ rõ nhiều rủi ro trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường. Nó có thể ảnh hướng nhiều đến tính ổn định của thị trường trong thời gian qua và trong thời gian tới.

Nhận định về rủi ro trong việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ khiến các nhà đầu tư gặp rủi ro và có nguy cơ gây mất an ninh, an toàn nền tài chính quốc gia. Từ năm 2021 đến nay, Bộ Tài chính đã liên tục phát đi các thông tin cảnh báo về những rủi ro đối với nhà đầu tư khi tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Theo đó, Nhà đầu tư cá nhân không nên mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ khi ban thông không đủ nguồn lực để đánh giá đẩy đủ các rủi ro của trái phiếu, theo sát tiến độ giải ngân, mục đích sử dụng vốn, tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và sau khi đầu tư mua trái phiếu…

Nhà đầu tư cần hết sức lưu ý nguyên tắc đầu tư cơ bản là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao, do đó phải hết sức thận trọng đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu; không nên mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.

Để đảm bảo tính minh bạch và bền vững của của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã phối hợp các cơ quan chức năng tham vấn, tiếp thu ý kiến các chuyên gia trong và ngoài nước, các thành viên thị trường xây dựng và trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về phát hành thị trường trái phiếu nhằm:

Nâng cao chất lượng trái phiếu phát hành;  Hướng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp vào các sản phẩm trái phiếu có chất lượng cao hơn;

Thiết lập cơ sở triển khai thị trường giao dịch tập trung tại Sở Giao dịch chứng khoán để tăng tính minh bạch trên thị trường thứ cấp;

Nâng cao điều kiện đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ;

Bổ sung quy định về quyền, trách nhiệm của các tổ chức có chức năng giám sát trên thị trường.

Nhận định của chuyên gia về rủi ro trái phiếu doanh nghiệp

Trả lời cơ quan thông tấn, Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng cho biết: Đối với các nhà đầu tư cá nhân, khi cân nhắc tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp, cần lưu ý các nội dung sau:

Một là, trái phiếu doanh nghiệp không phải là tiền gửi ngân hàng. Trái phiếu doanh nghiệp được doanh nghiệp phát hành theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm về khả năng trả nợ. Do đó, nhà đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp có rủi ro khi doanh nghiệp không đảm bảo được nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi trái phiếu.

Xem thêm: Trái phiếu doanh nghiệp giảm sức hút, hàng loạt doanh nghiệp phát hành trái phiếu bất thành

Hai là, khi được giới thiệu mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nhà đầu tư phải lưu ý các quy định của pháp luật chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Nếu nhà đầu tư không phải nhà đầu tư chuyên nghiệp thì không được mua loại trái phiếu này.

Ba là, các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối chào mời mua trái phiếu doanh nghiệp không có nghĩa là các tổ chức này đảm bảo an toàn cho việc mua trái phiếu. Các tổ chức này chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về khả năng trả nợ của doanh nghiệp phát hành.

Bốn là, bảo lãnh phát hành trái phiếu không phải là bảo lãnh thanh toán trái phiếu. Bảo lãnh phát hành chỉ là việc tổ chức bảo lãnh có cam kết với doanh nghiệp phát hành để phân phối số trái phiếu cần phát hành, theo đó không có bất kỳ nghĩa vụ nào với nhà đầu tư. Đối với bảo lãnh thanh toán, nhà đầu tư cũng cần tìm hiểu kỹ phạm vi bảo lãnh (bảo lãnh thanh toán gốc, lãi hay chỉ một phần gốc, lãi và nhà đầu tư sẽ phải chịu rủi ro đối với phần còn lại).

Năm là, tài sản đảm bảo của trái phiếu doanh nghiệp hay các khoản vay tín dụng có nhiều loại như nhà đất, cổ phần, cổ phiếu, các chương trình, dự án đầu tư... Trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hiện nay phần lớn tài sản đảm bảo là bất động sản và các chương trình, dự án, chứng khoán hoặc kết hợp các loại tài sản (bất động sản, chứng khoán).

Xem thêm: Ngân hàng Nhà nước yêu cầu kiểm soát chặt tín dụng vào BĐS, chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp

Châu Nhi