Đề xuất thay đổi pháp luật để thu hút người Việt Nam ở nước ngoài mua nhà

Theo thông tin từ Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài, hiện có khoảng 5,5 triệu người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài, trong đó có hơn 1 triệu người thuộc thế hệ F2, F3 mang quốc tịch nước ngoài nhưng có nguồn gốc Việt Nam. Trong số này, có khoảng 600.000 - 700.000 người là doanh nhân và trí thức có trình độ cao, chiếm tỷ lệ 10-12% trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Nhiều người trong số này mong muốn trở về quê hương để đầu tư, kinh doanh hoặc sinh sống, do đó, nhu cầu mua nhà tại Việt Nam là rất lớn.

Tuy nhiên, theo quy định hiện tại, để sở hữu nhà ở tại Việt Nam, người nước ngoài phải đáp ứng các yêu cầu về hình thức sở hữu. Thời hạn sở hữu tối đa của một căn nhà là 50 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận theo quy định tại Điều 161, Khoản 2 của Luật Nhà ở năm 2014.

Luật Đất đai năm 2013 cũng có những quy định về quyền và nghĩa vụ sử dụng đất ở của người Việt Nam định cư ở nước ngoài có sở hữu nhà ở tại Việt Nam. Tuy nhiên, người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài không thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam.

Vì vậy, tính đến thời điểm hiện tại, pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai năm 2013, vẫn không cho phép người nước ngoài sở hữu đất tại Việt Nam. Tuy nhiên, Điều 159 của Luật Nhà ở cho phép cá nhân người nước ngoài được mua và sở hữu nhà ở với điều kiện phải tuân thủ các quy định về nhập cảnh vào Việt Nam hoặc đáp ứng các quy định về giấy phép.

Theo ông Kenneth M Atkinson, Chủ tịch Phòng Thương mại Anh quốc tại Việt Nam (Britcham), cần thiết phải xây dựng luật pháp và quy định rõ ràng về việc phê duyệt bán nhà cho người nước ngoài và người Việt kiều. Cần sửa đổi các quy định của Luật Nhà ở, Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản để phù hợp với thực tế hiện nay. Ông nhấn mạnh rằng bất động sản là tài sản quan trọng và sau này có thể để lại cho con cháu.

Ông Peter Hồng, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài, là một người Việt kiều Canada, cũng cho rằng cần sửa đổi chính sách để người Việt kiều có thể dễ dàng mua bất động sản, vì họ là một phần không thể thiếu của đất nước. Nếu điều này được thực hiện, nguồn vốn kiều hối (ước tính vào năm 2023 khoảng 19,2 tỷ USD) có thể được sử dụng để cứu vãn thị trường bất động sản.

Hiện tại, nhiều người Việt kiều mong muốn định cư tại Việt Nam, nhưng họ gặp khó khăn trong việc mua nhà, không biết nơi mua, giá cả và quyền sở hữu như thế nào. Ông Peter Hồng lưu ý rằng nhiều người Việt kiều đã sống hàng chục năm ở nước ngoài, gửi tiền vào ngân hàng không có lãi suất, và thậm chí còn phải trả phí. Do đó, họ muốn đầu tư, mua bất động sản tại Việt Nam và để lại cho con cháu trong tương lai. Ông cho rằng cần sửa đổi luật để thu hút nguồn vốn từ người Việt kiều này.

Trong Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) vừa được thảo luận tại Quốc hội khóa XV, có nhiều điểm mới về sở hữu nhà ở, cho phép tổ chức và cá nhân nước ngoài sở hữu nhà ở tại Việt Nam. Theo Dự thảo, người Việt kiều có thể sở hữu nhà ở thông qua đầu tư xây dựng trên diện tích đất thừa kế, được tặng, mượn, thuê hoặc nhận chuyển nhượng theo quy định của pháp luật đất đai. Họ cũng có thể mua nhà ở thương mại của doanh nghiệp hoặc hợp tác xã kinh doanh bất động sản, và có thể mua, nhận tặng, đổi, thừa kế nhà ở của cá nhân.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, quy định hiện tại trong Luật Đất đai và Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương 5 không đề cập đến quyền sở hữu nhà ở của cá nhân nước ngoài. Do đó, cần có sự làm rõ và đề xuất chỉnh lý từ Bộ Xây dựng để đảm bảo chính sách đất đai và nhà ở đối với tổ chức và cá nhân nước ngoài tại Việt Nam thống nhất và chặt chẽ.

Ngoài ra, nhiều ý kiến đề nghị cần có quy định rõ ràng về điều kiện mua, sở hữu, quản lý và bảo vệ chủ quyền an ninh quốc gia. Đại biểu Nguyễn Hải Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho rằng cần bổ sung quy định rằng người nước ngoài muốn sở hữu nhà ở phải thông qua một tổ chức trung gian môi giới được cấp phép để thuận tiện cho việc quản lý. Ông cũng đề nghị bổ sung quy định cho phép người nước ngoài cho thuê và bán lại nhà ở khi mua tại Việt Nam, nhưng phải thông qua một tổ chức trung gian được cấp phép, nhằm tránh việc người nước ngoài tìm cách trốn thuế.

Huy Tùng