Từ các vụ cháy chung cư mini ở Hà Nội: Cần phải rút ra bài học gì?

Những "lỗ hổng" của loại hình chung cư mini

Từ lâu nay, nhà ở riêng lẻ được chủ đầu tư tự “nâng cấp” xây dựng thành chung cư mini diễn ra tại các thành phố lớn. Vượt chiều cao, sai mật độ, phá vỡ quy hoạch đô thị, những sai phạm này đã được các cơ quan chức năng xác nhận, nhưng những công trình như vậy vẫn cứ mọc lên ngày càng nhiều, khiến cho việc quản lý gặp nhiều khó khăn.

Theo tìm hiểu, những năm gần đây, loại hình chung cư mini xuất hiện nhiều tại nhiều quận, huyện trên địa bàn TP Hà Nội, nhất là các khu vực tập trung nhiều trường đại học lớn như Thanh Xuân, Hoàng Mai, Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm…

Các tòa chung cư mini này được xây dựng trên diện tích nhỏ, nhiều căn nằm sâu trong ngõ ngách với quy mô từ 5 - 10 tầng và xen kẽ trong các khu dân cư, do tư nhân, doanh nghiệp tự đầu tư. Điều đáng nói, khi xin cấp phép xây dựng, đều đưa ra lý do ban đầu là nhà ở nhưng sau đó lại tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng cho thuê hoặc bán căn hộ. Hầu hết chủ đầu tư đều cố gắng tận dụng tối đa quỹ đất nên ít làm lối thoát hiểm, cơ sở vật chất PCCC chỉ mang tính hình thức nên tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ cao.

Mới đây nhất, vụ cháy chung cư mini trong hẻm 29/70 Khương Hạ (phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) vào đêm 12/9 làm hàng chục người thương vong. Chung cư này được thiết kế 10 tầng, diện tích hơn 200m2 với hơn trăm người sinh sống. Trong đó có 1 tầng hầm để xe, 8 tầng căn hộ và 1 tầng tum. Mỗi tầng có 5 căn hộ với diện tích từ 35 - 56m2/căn, chủ yếu là sinh viên và hộ gia đình sinh sống.

Trước đó, tháng 3 năm nay, tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân cũng xảy ra vụ cháy chung cư mini tại số 315 Vũ Tông Phan khiến hơn 170 người đang sinh sống tại tòa nhà này phải tháo chạy trong hoảng loạn.

Cũng trong năm nay, vào tháng 5, một vụ cháy cũng xảy ra tại tầng 3 của một chung cư mini trong ngách 20, ngõ 426 Đường Láng (quận Đống Đa) khiến nhiều cư dân vội vã tháo chạy. Nguyên nhân ban đầu của vụ cháy là do chập điện bình nóng lạnh.

Cuối tháng 10/2022, vụ cháy chung cư mini ở ngõ 132 Cầu Giấy (quận Cầu Giấy) đã khiến lực lượng chức năng phải điều động 4 xe chữa cháy cùng hơn 20 cán bộ, chiến sĩ tới hiện trường dập lửa, giải cứu 11 người. Được biết, chung cư xảy ra cháy có 6 tầng và một tum, diện tích mỗi tầng khoảng 50m2.

Trước đó, để thắt chặt quản lý loại hình chung cư mini, đảm bảo điều kiện an toàn cháy nổ. Mới đây, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi tới tất cả các tỉnh, thành phố, yêu cầu UBND các tỉnh ,thành phố siết chặt quản lý trật tự xây dựng, đặc biệt là loại hình nhà ở riêng lẻ trá hình thành chung cư mini, thiết kế nhiều tầng, nhiều căn hộ ở kiểu khép kín, xây dựng sai phép, sai quy hoạch, tự ý nâng tầng, nâng chiều cao nhà... và tự do mua bán chuyển nhượng.

Việc siết chặt quản lý của cơ quan nhà nước là để xây dựng đúng quy hoạch, xây dựng đúng như giấy phép. Tuy nhiên, trên thực tế, do ham lợi nhuận nên các chủ đầu tư phần lớn đều cho xây dựng sai phép, vượt tầng cao, không đảm bảo điều kiện PCCC, dễ gây cháy nổ ảnh hưởng đến an toàn tính mạng, kinh tế của cư dân.

Nhiều người đặt ra câu hỏi, tại sao hàng loạt vụ cháy chung cư mini liên tiếp xảy ra trên địa bàn nhưng tình trạng biến tướng thành chung cư mini vẫn mọc lên ''như nấm'' và các vụ cháy vẫn liên tiếp xảy ra, gây thiệt hại về người và của nghiêm trọng thì trách nhiệm thuộc về ai?

Nguyên nhân từ đâu?

Theo Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an TP Hà Nội, Thủ đô Hà Nội tập trung lượng lớn người lao động, học sinh, sinh viên làm việc và học tập. Tuy nhiên, công tác đảm bảo an toàn về PCCC đối với các khu nhà trọ lại không được chủ cơ sở và người dân thật sự quan tâm, coi trọng nên tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ.

Cụ thể, đa số nhà trọ nằm trong ngõ sâu, nhỏ hẹp, cách xa nguồn nước, không đảm bảo các điều kiện về an toàn PCCC&CNCH như lối ra thoát nạn, ngăn cháy lan, bố trí, sắp xếp vật dụng, hàng hóa, trang bị phương tiện chữa cháy…

Cùng với đó, hầu hết người thuê cũng như người cho thuê chưa nhận thức được những nguy cơ tiềm ẩn gây cháy, nổ, yếu tố gây cháy lan, cháy lớn, có thể gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản. Ý thức chấp hành quy định pháp luật về PCCC của một số người dân còn hạn chế, thậm chí có thái độ thiếu hợp tác khi lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra, nhắc nhở.

Đặc biệt là thái độ chủ quan, mất cảnh giác hoặc lơ là trong việc sử dụng các thiết bị sinh lửa, sinh nhiệt như thắp hương thờ cúng, đốt vàng mã, đun nấu, hút thuốc… và hệ thống điện bị đấu nối, câu móc, không thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế là một trong những nguyên nhân gây ra cháy, nổ.

Cần phải rút ra bài học gì để phòng ngừa cháy, nổ?

Để đảm bảo an toàn PCCC và hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản do cháy, nổ đối với các các khu nhà trọ, đặc biệt tại các chung cư mini, nơi mà có nhiều người thuê trọ. Trao đổi với PetroTimes, Thượng tá Đỗ Anh Quyến, Phó trưởng Công an quận Bắc Từ Liêm khuyến cáo, loại hình “chung cư” này không nên để các loại xe dưới hầm, bởi thường thì nguyên nhân chính gây ra cháy nổ cũng từ các phương tiện này, các xe máy thường không có liên hạn và là xe cũ nên dể xảy ra cháy nổ, ngoài ra khói của các loại này cũng rất độc.

Thượng tá Đỗ Anh Quyến cũng khuyến cáo thêm, chủ nhà cần phải lắp hệ thống ngăn khói, không để khói bốc lên trên, đồng thời phải thiết kế có thang bộ để thoát nạn khi xảy ra sự cố họa hoạn.

Bên cạnh đó, chủ nhà phải chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, thường xuyên tự kiểm tra, tuyên truyền nâng cao ý thức người thuê trọ về công tác PCCC&CNCH.

Mỗi cá nhân, hộ gia đình tại các khu trọ, nhà cho thuê để ở cần chủ động chuẩn bị các phương án thoát nạn cho bản thân và những người trong gia đình. Chuẩn bị sẵn thang, thang dây và các dụng cụ phá dỡ thông thường như búa, kìm cộng lực, xà beng… để thoát nạn khi có sự cố cháy xảy ra.

Đồng thời, phải lắp đặt các thiết bị bảo vệ (cầu chì, rơ le, aptomat…), thường xuyên kiểm tra hệ thống điện và từng thiết bị điện tiêu thụ điện công suất lớn. Tắt các thiết bị tiêu thụ điện khi không cần thiết, khi ra khỏi nhà…

Người dân phải quản lý chặt chẽ nguồn lửa, nguồn nhiệt khi đun nấu, thắp hương thờ cúng. Không tích trữ xăng dầu, khí đốt, khí dễ cháy nổ và các chất lỏng dễ cháy ở trong nhà ở.

Ngoài ra, cần lắp đặt các thiết bị cảnh báo cháy sớm, chuẩn bị sẵn sàng phương tiện chữa cháy tại chỗ như nước, chăn, bình chữa cháy xách tay… để dập tắt cháy ngay từ khi mới phát sinh. Chuẩn bị mặt nạ phòng độc, khăn mềm để phòng chống ngạt khói.

"Ngay từ đầu cần phải quản lý thật chặt các chủ đầu tư khi xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ, nhiều khi chủ nhà không làm theo đúng giấy phép xây dựng, tự nâng tầng, biến tướng thành dạng chung cư mini để cho thuê, thậm chí bán nên hệ lụy về sau là quản lý rất phức tạp…" , Thượng tá Đỗ Anh Quyến nhấn mạnh.

Huy Tùng